بازار؛ گروه صنعت: ایران سابقه دیرینه ای در تولید کفش دارد و در سالهای اخیر تولیدکنندگان توانسته اند به طور چشمگیری در حوزه تولید و صادرات انواع صندل و دمپایی رقابت بهتری در بازارهای جهانی داشته باشند. این در شرایطی است که صنعتگران این صنعت نیز با مشکل کمبود مواد اولیه و همچنین نوسانات قیمتی مواجه هستند. در این راستا خبرنگار بازار گفتگویی با «مصطفی کرمانی» عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، عضو کمیسیون توسعه صادرات اتاق ایران و همچنین تولید کننده و صادر کننده انواع کفش، صندل و دمپایی انجام داده و جویای آخرین تحولات بازار کفش، صندل و دمپایی ایران شده است.
*به عنوان سوال اول در خصوص نوع فعالیت و بازارهای صادراتی خود توضیحاتی بدهید.
عمده فعالیت ما در حوزه تولید انواع صندل و دمپایی PVC و EVA است و در حال حاضر به عراق، آذربایجان، افغانستان، بازار جدید پاکستان، گرجستان، ترکمنستان و روسیه است. علاوه بر این از طریق عراق نیز به سوریه صادرات داریم و اخیرا نیز بازار خود را در آفریقا فعال کرده ایم.
در حالی که در سال ۹۸ حدود ۷۰ میلیون دلار صادرات کفش به عراق داشتیم در سال ۹۹ حدود ۳۶ درصد افزایش یافت و به ۱۱۵ میلیون دلار رسید
*قطعا بازارهای نامبرده استانداردها و معیارهای متفاوتی دارند. در ابتدا کمی در خصوص بازار عراق توضیح بدهید تحلیلی از بازار این کشور ارائه بدهید.
در خصوص بازار عراق بد نیست بدانید که تا حدود ۱۰ سال پیش واردات شان غالبا از چین صورت می گرفت. با این وجود با پیشرفت ایران در بحث تکنولوژی تولید صندل و انواع دمپایی تقریبا بازارهای این منطقه به نوعی تحت تاثیر این بروز رسانی قرار گرفت و لذا به دلیل نزدیکی فرهنگی، جغرافیایی و سیاسی الان بازار ایران به نوعی بازار داخل ایران محسوب می شود! به این ترتیب توانسته ایم بازار عمده عراق را در بحث صادرات پوشش بدهیم. به طوری که میزان صادرات کفش، صندل و دمپایی ایران در سال گذشته به عراق حدود ۱۱۵ میلیون دلار بوده است.
در واقع ما به این بازار خیلی خوب وارد شدیم و تا سال ۹۸ هم بازار خوبی در این کشور داشتیم از ۹۸ به دلایل اتفاقاتی که رخ داد از جمله پایین آمدن ارزش دینار عراق و از سوی دیگر افزایش قیمت تمام مواد اولیه در بازار ایران و بازارهای جهانی لذا قدرت خرید مردم عراق کاهش یافت و در نتیجه صادرات ما در حوزه کفش به عراق حدود ۳۰ درصد کاهش یافت. این در حالی است که با شیوع پاندومی، کشورهای مختلف از جمله عراق نسبت به خرید از کشور چین دچار تردید شدند و لذا به سمت ایران متمایل شدند. به همین دلیل در حالی که در سال ۹۸ حدود ۷۰ میلیون دلار صادرات کفش به عراق داشتیم در سال ۹۹ حدود ۳۶ درصد افزایش یافت و به ۱۱۵ میلیون دلار رسید.
*با توجه به اینکه نوع تولیدات صنعت کفش در شهرها و استان های مختلف متفاوت است. کمی در این خصوص توضیح بدهید که کدام استان روی چه نوع تولیداتی متمرکز است؟
بله دقیقا. ما در کشور درسه زمینه فعالیت داریم صندل و دمپایی، کفش های ورزشی و کفش های مجلسی مردانه. کفش های مجلسی به دو نوع ماشینی با چرم مصنوعی و طبیعی تقسیم می شود که بازار اصلی کفش های ماشینی با چرم مصنوعی دست اصفهان است و در حوزه کفش های مجلسی با چرم طبیعی هم بازار اصلی دست تبریز است. تولید کنندگان کفش های ورزشی نیز غالبا در اسلامشهر تهران هستند. از سوی دیگر در بخش کفش های بچه گانه شهرستان هیدج واقع در استان زنجان شناخته شده است.
حجم صادرات کفش های طبیعی ایران نهایتا ۳ تا ۵ درصد کل صادرات ما را تشکیل می دهد
*با این تفاسیر وضعیت صادرات ایران چگونه است؟
در حال حاضر غالب صادرات ما صندل و دمپایی است و حجم صادرات کفش های طبیعی ایران نهایتا ۳ تا ۵ درصد کل صادرات ما را تشکیل می دهد. با این وجود در حال بازاریابی های جدید هستیم چون به دلیل نیروی کار و انرژی ارزان تولیدات ایران ارزانتر از ترکیه و ایتالیا است و لذا از این امتیاز می توانیم برای رقابت در این بازارها استفاده کنیم.
*وضعیت بازار ترکیه به عنوان کشوری مطرح در این حوزه الان چگونه است؟
جالب است بدانید تا سال ۸۲ بنده شخصا از طریق یکی از دوستان به ترکیه صادرات داشتم یعنی به قدری سطح کار این کشور پایین بود که از ما دمپایی خریداری می کردند. اما در سال ۸۲ با تحولی که در ترکیه رخ داد و رشد اقتصادی که رقم خورد برای واردات تعرفه سنگین بستند و دولت از صنعت کفش این کشور به خوبی حمایت کرد.
با این وجود الان ترکیه در بحث انواع صندل زیره پیو و کفش فعال است و در PVC و EVA کماکان ضعیف هستند. اما طی یک سال گذشته شاهد هستیم که در حال ورود به این حوزه هستند، بنابراین رقیب اصلی ما در این حوزه ترکیه است.
*تحول بازار ترکیه در دهه گذشته به دلیل تحولات سیاسی سوریه بوده یا عوامل دیگری نقش داشته است؟
بله دقیقا به دلیل تحولات سیاسی سوریه بود. همانطور که می دانید سوریه بازار بزرگی در منطقه است و با تحول سیاسی رخ داده تمام تجار و سرمایه داران در این حوزه به «قاضی اَنتب» واقع در قسمت پایینی سوریه کوچ کردند و لذا الان این شهر تبدیل به بورس صندل و کفش ترکیه شده است و در آذر ماه نیز یک نمایشگاه برای عرضه تولیدات شان برگزار می کنند. به عبارت دیگر تحولات سیاسی سوریه به رشد صنعت کفش ترکیه کمک کرد تا حدی که در حوزه صندل و دمپایی به نوعی رقیب اصلی ما در بازارهایی مثل آذربایجان، روسیه و عراق شده است. جالب است بدانید این کشورها از لحاظ کیفیت در حوزه صندل PVC و EVA تمایل دارند از ایران خریداری کنند اما از لحاظ تنوع و مدل بازی در صندل جات زیره پیو ترکیه بسیار قوی کار می کند و تمایل دارند با ترکیه کار کنند.
پتروشیمی ها تمایل دارند صادرات دلاری داشته باشند و لذا به صورت قطره چکانی در بازار داخل عرضه می کنند و غالبا مواد اولیه مورد نیاز تولید کنندگان ترکیه را تامین می کنند
*به غیر از تنوع مدل چه عوامل دیگری موجب می شود در بحث صندل، ترکیه رقیب ایران باشد؟
به دلیل عدم ثبات بازارهای مواد اولیه و نوساناتی که در بازار ما ایجاد می شود باعث شده که ترکیه از این امر استفاده کند چون برخلاف مواد اولیه خارجی که دارای ثبات قیمتی است، در بازار داخلی ما به دلیل سفسطه بازی و عدم عرضه مناسب توسط پتروشیمی ها ثبات قیمتی نداریم. در واقع پتروشیمی ها تمایل دارند صادرات دلاری داشته باشند و لذا به صورت قطره چکانی در بازار داخل عرضه می کنند. به همین دلیل به یکباره می بینیم که در حالی که این مواد اولیه سهم صنایع ملی است و ثروت ملی ما محسوب می شود و با استفاده از آن باید ارزش افزوده ایجاد و صادرات کنیم، به کشور ترکیه صادر می شود و توسط آنها تبدیل به کالا می شود.
از سوی دیگر می بینیم در حالی که طی دو سه سال اخیر آذربایجان که بازار صادراتی ما بوده، در حال تبدیل شدن به رقیب ما شده است که مواد اولیه مورد نیازشان را نیز از ایران تامین می کنند. این در شرایطی است که با احتساب جمعیت پشت کشور آذربایجان مانند داغستان و مخصوصا روسیه بازاری به بزرگی ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون نفر خواهیم داشت.
*از جمله مسائلی که پیرامون صنعت و صنعتگران وجود دارد اختلاف این افراد با دولت بر سر بازگرداندن ارز حاصل از صادرات است. تحلیل شما در این خصوص چیست؟
در وهله اول باید بدانیم که به دلیل تحریم ها، مبادلات بانکی مناسبی با کشورهای اطراف نداریم و طی سالهای گذشته تمام تجار کشورهای اطراف تمایل به مبادله با ریال دارند. با این وجود بانک مرکزی می گوید باید به دلار مراوده کنید اما وقتی تاجران خارجی نمی خواهند و تمایل دارند به ریال بپردازند.
از سوی دیگر باید بدانید که صنعتگر حساب اش با بازرگان فرق دارد و به دلیل ماهیت فعالیت اش هیچ گاه سرمایه خود را از کشور خارج نمی کند. به عبارت دیگر یک صنعتگر نهایتا ۱۰ درصد سرمایه خود را به خارج از کشور می برد و مابقی را مجددا در داخل کشور سرمایه گذاری می کند. لذا اختلاف من صنعتگر با بازرگان در این است که ارز صادراتی را مجددا به صنعت تزریق می کنیم چون سرمایه ابزار کار ما است و بدون آن کاری از پیش نمی رود. به عبارت ساده تر ۸۰ تا ۹۰ درصد از ارز صادراتی صنعتگران از چندین طریق به کشور باز می گردد تا کارخانه صنعتگر دایر باقی بماند و علاوه بر آن بتوانند خط های تولید را توسعه بدهند.